Ատամների և լնդերի խնամք:
Հիվանդ ատամները ինֆեկցիայի աղբյուր են ամբողջ օրգանիզմի համար:Ամեն օր մերսեք լնդերը ցուցամատի բարձիկով:Ատամների և լնդերի ամրության համար առավոտյան ծամեք սխտորի հատիկ,և եթե այս գործողությունը կատարեք ամեն օր,ապա կմոռանաք ատամնաբույժին:Սխտորի և սոխի ծամելը օգնում է բուժել պարոդոնտոզը,իսկ հոտը կարելի է վերացնել,եթե ծամել հնդկական ընկույզ կամ մաղադանոս նաև մեկ բաժակ տաք կաթ:

Մարդ,ով կհիշեցնի ատամների հիգիենայի մասին,կարող է լինել ոչ թե ատամնաբույժ այլ սրտաբան:Բժիշկները հայտնաբերել են հզոր կապ աթերոսկլերոզի և պերիոդոնտիտի միջև:Նրանք զգուշացնում են,որ լնդերի ինֆեկցիաներից կարող է տուժել սիրտը:Միևնույն ժամանակ բերանի խոռոչի հիգիենային հետևելը,թույլ կտա կրճատել աթերոսկլերոզի,ինսուլտի և այլ սրտային հիվանդությունների ռիսկը:Քանի որ աթերոսկլերոզը նույնպես համարվում է բորբոքային գործնթաց,հետևաբար մեր անոթների առողջությունը կախված է ատամների առողջությունից:

Ինչպես ընտրել ճիշտ միջոց բերանի խոռոչի խնամքի համար:
Իհարկե կարևոր է ոչ միայն սովորեցնել ինքդ քեզ և ընտանիքի անդամներին ճիշտ խնամել ատամները և լնդերը,բացի դրանից այդ ամենի համար ընտրել միջոցներ,որոնք կնպաստեն առավելագույն արդյունքի:Ատամի խոզանակի ընտրության հարցում պետք է ուշադրություն դարձնել խոզանակի մազմզուկների տեսակին,այն պետք է հավասար լինի առավելագույն մաքրության համար: Ատամի մածուկի և ողողման հեղուկի հիմնական խնդիրը՝ դա պաշտպանելն է բերանի խոռոչը բակտերիաներից և նստվածքից:Ուշադրություն դարձրեք միջոցի հակաբակտերիալ արդյունավետությանը:Որակյալ ատամի մածուկները և ողողման հեղուկները խոչնդոտում են վնասակար բակտերիաների աճը ավելի քան 12 ժամ:
Խորհուրդ- գնեք ատամի մածուկ և ողողման հեղուկ կլինիկորեն ապացուցված տևողության պաշտպանմամբ (միջինում 12 ժամ տևողությամբ ):

Երեխայի ատամների մաքրության մասին ըստ բժիշկների,պետք է սկսել հոգ տանել դրանց ի հայտ գալուց ի վեր:Սկզբնական շրջանում մայրիկը դա կարող է անել մատին փաթաթած խոնավ թանզիֆով (մառլիա):Իսկ երկու տարեկան հասակից կանոնավոր կերպով փոքրիկն ինքը պետք է վարժվի ատամ լվանալուն:Երեխայի խոզանակը պետք է ունենա փոքրիկ գլխիկ,խոզանակի մազերը պետք է լինեն շատ փափուկ:Ատամի մածուկը ևս պետք է հստակ համապատասխանի երեխայի տարիքին, մինչև երեք տարեկան երեխաները չպետք է օգտագործեն ֆտոր պարունակող ատամի մածուկ,քանի որ մեծամասամբ կուլ են տալիս այն:

Սնվեք կարգավորված:
Կերեք ամեն ինչ,բայց քիչ քանակությամբ:Չե որ օրգանիզմը և ատամները նույնպես ամբողջական սննդի կարիք ունեն:Ձեր սննդակարգում պետք է լինի ինչպես բուսական, այնպես էլ կենդանական սնունդ:Սնունդը պետք է երկար ծամել:Փքաբլիթներ,կեքսեր,տորթեր,այս ամենը կարիեսի հարուցիչներ են,նրանք քայքայում են էմալը:Օրգանիզմի համար օգտակար մրգերը,չրերը,հյութերը դառնում են վտանգավոր շաքարի հետ օգտագործելիս:

Կիստան առաջացել է հունարեն <<Kystis>> ` պարկ բառից:Ատամի կիստան կամ ծնոտային կիստան դա օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիան է,երբ արմատի միջոցով մանրէներ և բակտերիաներ են ներթափանցում դեպի ծնոտ և առաջանում է բորբոքում:Վարակված հյուսվածքները մահանում են և ծնոտում առաջանում է խոռոչ:Այնուհետև այդ մահացած հյուսվածքի մոտ առաջանում է ամուր ծածկույթ,որը մեկուսացնում է վնասված հյուսվածքները առողջ հյուսվածքներից:

Բժիշկների կարծիքով՝համբույրը նպաստում է լորձի արտադրությանը:Այն էլ օգնում է ատամների էմալը կարիեսից պաշտպանելուն:Մեկ րոպեի ընթացքում մարդը սովորաբար շնչում-արտաշնչում է 20 անգամ,համբուրվելիս՝3
անգամ ավելի,հետևաբար թոքերում ավելանում է թթվածնի ներհոսքը:Համբույրի ժամանակ օրգանիզմում գոյացող բիոքիմիական ռեակցիայի շնորհիվ՝արտադրվում է «երջանկության» հորմոնը,որը չեզոքացնում է սթրեսի հորմոնին:Այդ պատճառով էլ համբուրվել սիրող մարդիկ լավատես են և ինքնավստահ:

Առավոտյան ատամները լվացեք ատամի մածուկով, իսկ երեկոյան` ատամի փոշիով: Ատամի մածուկը ատամներն ավելի վատ է մաքրում, քան փոշին, սակայն օրվա ընթացքում ատամները ինքնամաքրվում են թքի և կոշտ սննդի միջոցով: Իսկ գիշերը` քնած ժամանակ, ինքնամաքրում տեղի չի ունենում, ուստի և ատամները պետք է մաքրել ատամի փոշիով:

Հարց- բերանիցս հաճախ տհաճ հոտ է գալիս: Ինչու՞է այդպես և ի՞ նչ կարելի է անել:Պատասխան- Տհաճ հոտի պատճառը մանրէներն են, որոնք բազմանում են ձեր բերանում: Հաճախ տհաճ հոտն առաջանում է կարիեսի պատճառով, որն ատամների արանքում մնացած սննդի մասնիկների հետևանք է: Կարող են նաև սինուսիտի, շաքարային դիաբետի և ստամոքս-աղիքային որոշ հիվանդությունների հետևանք լինել: Եթե ձեր ատամները ճիշտ են բուժված, իսկ վերը թվարկված հիվանդություններից որևէ մեկն առկա չէ, ուրեմն ուշադրություն դարձրեք հիգիենային: Ատամի խոզանակից բացի, հարկ է օգտագործել նաև ատամնաթելիկ և լեզուն մաքրելու հատուկ խոզանակ, չէ որ հատկապես հենց լեզվի վրա են մանրէները ՙբնակվում՚: Ատամնափառը կանխարգելող սնունդ օգտագործեք`գազար, նեխուր, ընկույզ և անյուղ պանիր: Ինչ վերաբերում է բերանի թարմությանը, ապա կարող եք թարմացնող սփրեյներ օգտագործել, բայց դրանցից ոչ բոլորն են արդյունավետ: Բանն այն է, որ դրանց մեջ պարունակվող սպիրտը չորացնում է բերանի խոռոչը և մանրէներն էլ կրկնակի անգամ ավելի արագ են զարգանում: Դրա համար, թարմացնող սփրեյներ ընտրելիս, հարկ է նախապատվությունը տալ այնպիսիններին, որոնց մեջ պարունակվում են հակամանրէային նյութեր, օրինակ քլորի դիօքսիդ:

Ինչպես խնամել ատամները:
Գեղեցիկ ժպիտը շատ հարցերում կարող է հեշտացնել մեր կյանքը:Ժպտերես մարդիկ իրենց հանդեպ վստահություն և համակրանք են առաջացնում:Բայց ինչ անել,եթե ատամները դեղին են,իսկ լնդերն արյունահոսում են:Փաստ է,որ միայն առողջ լնդերը կարող են ապահովել առողջ ատամներ:Դրա համար ատամների գեղեցկությունը ենթադրում է ոչ միայն սպիտակ ատամներ ,այլև առողջ լնդեր և ամուր էմալ:Հեռու անցյալում մեր նախնիները ուտում էին հում բանջարեղեն և միս,ինչքան էլ տարօրինակ է,իրենց ատամները մաքրվում էին սնվելու ժամանակ:Կերեք հում խնձոր կամ գազար և դուք կնկատեք,որ ատամները դառնում են ավելի հարթ,իսկ լնդերն ասես <կենդանանում են>:Հում կոշտ բանջարեղենը կարող է մաքրել ատամները բակտերիալ նստվածքից և սննդի մնացորդներից:Մեր ժամանակներում մենք նախնտրում ենք ուտել ածխաջրերով հարուստ փափուկ սնունդ:Ատամները չեն մաքրվում,այլ հակառակը,պատվում են բակտերիալ նստվածքի հաստ շերտով և քայքայվում են՝ սննդում պարունակվող քիմիական նյութերի ազդեցության տակ: